TRAVELWALA CHORA

टपाल पेटी  - भारतात १७६६ साली लॉर्ड क्लाइव्हने फक्त सरकारी कामकाजाकरिता टपाल सेवा सुरू केली. आधुनिक टपाल सेवा आम जनतेसाठी १८३७ साली खुली करण्यात आली. १५८२ मध्ये पहिले टपाल तिकिट (पोस्टाचे तिकिट) कराची येथे जारी करण्यात आले, तथापि ते केवळ सिंध प्रांतापुरतेच मर्यादित होते. १८५४ मध्ये टपाल विभाग स्थापन करण्यात आला, त्या सुमारास देशात सु. ७०० टपाल कचेऱ्या (डाकघरे) कार्य करीत होत्या. १८८० साली धनप्रेष सेवा (मनीऑर्डर सेवा) चालू करण्यात आली. १८८२ हे वर्ष म्हणजे भारतीय टपाल कार्यालयाच्या कारकीर्दीतील अतिमहत्त्वाचे वर्ष मानले पाहिजे कारण त्या वर्षी डाकघर बचत बँकेने सबंध देशभर कार्य करण्यास प्रारंभ केला. १९८३ साली भारतीय टपाल व तार विभागाने डाकघर बचत बँकेची शताब्दी साजरी करण्यास प्रारंभ केला. रेल्वे-डाक-सेवा व हवाई-डाक-सेवा अनुक्रमे १९०७-१९११ साली सुरू झाल्या. तेव्हापासून आतापर्यंत टपालयंत्रणेत लक्षणीय प्रगती झाल्याचे आढळते. १९५१ ते १९८१ या अवधीत डाकघरे कार्यालयची संख्या चौपाटीने वाढली.  सन्दर्भ : मराठी विश्वकोश Instagram - ©TRAVELWALA.CHORA

त्रिशुंड गणपती मंदिर, सोमवार पेठ ( पुणे ) य. त्र. मोरे हे फुले गणपतीच्या दर्शनास नित्यनेमाने जात असत. त्यांना दृष्टांत झाला आणि त्यानुसार शोध घेत त्यांना एक गणेश मूर्ती सापडली. तीन सोंड असल्याने या गणपतीला त्रिशुंड असा नाव देण्यात आला. तीन सोंड आणि सहा हात असलेल्या अशा या सुंदर विनायकाचे मंदिर पुण्यातील सोमवार पेठ, घर क्रमांक १३९ येथे नागझरीच्या काठी आहे. मंदिराच्या प्रवेशद्वारावर अत्यंत सुंदर कोरीव काम आहे. या मंदिराला तळघर असून ते गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी उघडले जाते. साधारण १८व्या शतकाच्या सुमारास पेशव्यांच्या राजवटीत हे मंदिर आकाराला आलं. गोसाव्यांनी ते बांधल्याचा इतिहास आहे. तळघरात दलपत गोसावी यांची समाधी सुद्धा आहे. गाभाऱ्यातील गणपतीला केलेल्या अभिषेकाचे पाणी या समाधीवर पडते. गर्भगृहात मोरावर बसलेली त्रिशुंड गणेशाची विलोभनीय मूर्ती असून, मूर्तीमागे शेषाशायी भगवानांची साडेतीन फूट उंचीची मूर्तीही आहे. त्रिशुंड गणेशाची उजवी सोंड मोदकपात्रास स्पर्श करणारी, मधली सोंड पाटावर रुळणारी; तर डावी सोंड मांडीवर बसलेल्या शक्तीच्या हनुवटीस स्पर्श करणारी आहे. मंदिराच्या आतील शिल्पकामही

तुळशीबाग श्री राम मंदिर, बुधवार पेठ ( पुणे ) पुण्याला सांस्कृतिक राजधानी म्हणले जाते. या सांस्कृतिक राजधानीचे जे अलंकार आहेत त्यातील महत्वाचा एक म्हणजे तुळशीबाग. तुळशीबाग हे प्रसिद्ध व ऐतिहासिक ठिकाण. येथील रामाचे मंदिर व परिसर हे आजही अनेकांना कायम खुणावत असते. हे मंदिर बांधले नारो आप्पाजी तुळशीबागवाले यांनी. नारो आप्पाजी हे पेशवाईतले प्रसिद्ध व कर्तबगार व्यक्तिमत्व. त्यांचे मूळ आडनाव ' खिरे ' होते. यांचे वडील सातारा जिल्ह्यातील पाडळी गावाचे जोशी-कुलकर्णी. श्री रामदास समर्थांच्या पदस्पर्शांनी पावन झालेल्या पाडळी येथे नारो आप्पाजी यांचा जन्म झाला. नारो अप्पाजींचे मूळ नाव नारायण असे होते व मुंज होईपर्यंत त्यांचे वास्तव्य पाडळी येथेच होते. त्यामुळे रामोपासनेचा वसा त्यांना लहान वयातच मिळाला असावा. एक दिवस नारो आप्पाजी आई वर रुसून पुण्याला आले व तिथेच त्यांची गोविंदराव खासगीवाले यांच्याशी गाठ पडली. त्यावेळी खासगीवाले यांनी लहानग्या नारायणास आश्रय दिला जिथे आता सद्य राम मंदिर आहे. त्या काळी या जागेत श्री खासगीवाले यांची तुळशीची बाग होती. तेथून लहानग्या नाराय