TRAVELWALA CHORA

प्रश्न आहे पर्वतीवरील झोपडपट्टीचा पर्वतीचं सौंदर्य आणि आरोग्यपूर्ण वातावरण बिघडवण्यास कारणीभूत ठरलेली झोपडपट्टी हटविण्यासाठी काही वर्षांपूर्वी त्या झोपड्यांच्या स्थलांतरासाठी बिबवेवाडीत नवी घरं उभारण्याची योजना आखली गेली. पुढे ही नवी घरकुलं उभी राहिली. पण पर्वतीवरील झोपड्या तशाच राहिल्या. अशा झोपडपट्ट्या म्हणजे निवडणुकीतील मतपेट्याच ठरतात, असा लोकप्रतिनिधींचा समज असल्यामुळे हे झोपडपट्यारूपी गलिच्छ वस्तीचं गालबोट दूर होऊ शकले नाही. आता तर ही वस्ती वाढतेच आहे. इतरही अनेक टेकड्यांवर त्याची कागद काच लागण झाली आहे. पर्वतीच्या उतारावरील कबुतरांच्या ढाबळी, पत्रा-पुठ्ठा-भंगार गोळा करणाऱ्यांची गोदामं यांनीही अधूनमधून बस्तान मांडण्याचा शिरस्ता ठेवला आहे. वनीकरण झालेल्या भागातील झाडांची चोरटी तोड, पर्वतीवर नेणाऱ्या प्रशस्त पायऱ्यांच्या दुतर्फा असलेले लोखंडी कठडे चोरीला जाणे अशा गोष्टी वारंवार घडताना दिसतात. पर्वतीचे डोंगरउतार श्रीदेवदेवेश्वर संस्थानच्या मालकीचे नाहीत. सरकारी वा खाजगी डोंगरउतारावर वसलेल्या नि वाढत जाणाऱ्या झोपडपट्ट्यांच्या निर्मूलनासाठी ते कायदेशीर कार्यवाही करू शकत ना...

पर्वती लेणे, पर्वती टेकडी ( पुणे ) पर्वती टेकडीच्या दक्षिण उतारावर शाहू महाविद्यालयाजवळ आणि गृहनिर्माण मंडळाच्या नव्या वसाहतीच्या मागे एक अतिशय सामान्य खोदीव गुहा आहे. गुहेमध्ये खूप पाणी साचले आहे. गुहेसमोरील खोदीव प्राकारावरून येथे आणखी खोदकाम करण्याची मूळ योजना असावी असे वाटते. याच्या कालखंडाबाबत निश्चितपणे कोणतेही विधान करता येत नाही. वटवाघळांची मोठी वसाहतच या लेण्याचा आश्रय घेऊन राहते आहे. दोन बुटके खांब, त्यांवर तोलून धरलेले छत, त्यांना मदतनीस म्हणून आणखी ४-५ ओबडधोबड खांब अशा या खोदीव गुहेची लांबी ११ मीटर व रुंदी ६ मीटर तसेच उंची ७.५ मीटर भरते. जानेवारी १९७६ मध्ये शाहू महाविद्यालयाच्या राष्ट्रीय सेवा योजनेच्या वतीने या लेण्यातील गाळ काढणे, साचलेले पाणी उपसून टाकणे अशी स्वच्छता मोहीम पार पाडली होती. त्या गाळात व दगडधोंड्यांच्या मलब्यात कोणतेही प्राचीन अवशेष मिळाले नव्हते. पुणे नगर संशोधन वृत्त, खंड १, पान ७३ वर या लेण्याचा उल्लेख आहे - " गुंफा- ( पर्वतीच्या ) दक्षिणेच्या बाजूस टेकडीच्या पोटात पूर्वाभिमुख एक गुंफा आहे. तिथे आता तुडुंब पाणी आहे. श्री. वि...

श्री विष्णु मंदिर, पर्वती ( पुणे )   श्रीमंत नानासाहेब पेशवे यांनी श्री विष्णु मंदिराचे बांधकाम देवदेवेश्वर मंदिराच्या वेळेसच केले आहे. या देवालयाची बांधणी फार प्रशस्त अशी आहे. ती एखाद्या मोठ्या खोलीसारखी आहे. श्री विष्णुची स्थापना ज्येष्ठ शुध्द १० शके १६८० दि. १३ जून १७५८ रोजी श्रीमंत नानासाहेब पेशवे यांनी केली आहे. श्री विष्णुची साडेचार फूट उंचीची अतिभव्य पूर्णाकृती मूर्ती अत्यंत सुंदर आणि देखणी असून प्रथम दर्शनीच तिची छाप पडते. श्री विष्णुच्या अत्यंत देखण्या मूर्तीपैकी ही एक आहे. काजळासारख्या काळ्याशार अशा नेपाळमधील गंडकी नदीतील शालिग्राम शिलेची ही मूर्ती आहे. श्री विष्णुची चोवीस नावे संध्येमध्ये उच्चारली जातात. भारतीय मूर्तिशास्त्राने श्री विष्णुच्या चोवीस नामांवर आधारित असे चोवीस मूर्तिविग्रह केले आहेत , भगवान विष्णु , आपल्या चार हातामध्ये शंख , चक्र , गदा , पद्म या चार वस्तू कोणत्या क्रमाने धारण करतात , त्या क्रमावर हे फरक ठरवून दिलेले आहेत. हा क्रम उजवीकडील खालचा हात , वरचा हात , नंतर डावीकडील वरचा हात , खालचा हात , असा असतो , जेव्हा विष्णु मूर्ती ग ...