TRAVELWALA CHORA

श्री पुण्येश्वर मंडळ कसबा पेठ, पुणे  कसबा पेठेत कुंभार वेशीजवळ पुण्येश्वर मंडळ आहे. त्या मंडळाच्या मूर्तीची खासियत म्हणजे ही मूर्ती हनुमानाच्या रूपात आहे. कारण येथे एक मारुतीचे मंदिर आहे. मारुती आपल्या हृदयात राम व सीता आहे हे दाखवत असलेली डाव्या सोंडेची, चतुर्भुज आणि उभी गणेशमूर्ती येथे आहे. खेडकर यांनी बनविलेली ही मूर्ती ३५ वर्षे जुनी आहे. सन्दर्भ : ▪︎ पुण्याचे सुखकर्ता ( स्वप्निल नहार, सुप्रसाद पुराणिक ) Instagram : ▪︎ @punesehai ▪︎ @travelwala.chora

श्री तुळशीबाग गणपती ( मनाचा चौथा गणपती ) बुधवार पेठ - पुणे पुण्यात बुधवार पेठेत तुळशीबागेतील पेशवेकालीन श्रीरामाचे प्रसिद्ध मंदिर हे शहराच्या मध्यवर्ती भागात आहे. अनेक वर्षांपासून तुळशीबाग ही महिलांच्या आकर्षणाचे केंद्र असलेली बाजारपेठ. फक्त पुणेकरांमध्येच नव्हे, तर पुण्यात येणाऱ्या पर्यटकांमध्ये तुळशीबागेची क्रेझ असते. येथील तुळशीबाग मंडळाचा गणपती म्हणजे पुण्यातील हा मानाचा चौथा गणपती. तुळशीबागेतल्या मोक्याच्या आणि गर्दीच्या भागात हा गणपती बसतो. १३ फूट उंचीची भव्य गणेशमूर्ती हे मंडळाचे आकर्षण आहे. १९०१ मध्ये मंडळाची स्थापना केली आहे. तुळशीबागेचा गणपती चार हातांचा असून डाव्या सोंडेचा आहे. वरील दोन हातात पाश, अंकुश असून खालील डाव्या हातात मोदक तर उजवा हात अभयमुद्रेत आहे. मंडळ गणेशोत्सवात आकर्षक सजावट करते. या भव्य गणपतीच्या पिछाडीस एक छोटा पेशवेकालीन गणपती पहायला मिळतो. स्वातंत्र्यपूर्व काळात गणेशोत्सवात पोवाडे, मेळे असे कार्यक्रम गणेशोत्सवात आयोजित केले जात. अनेक मान्यवर लोकांची भाषणे, लोकनाट्येदेखील होत असत. थोर शास्त्रीय गायकांचे गायनदेखील येथे झाले आहे. तुळशीबाग गणेशोत्स...

श्री तांबडी जोगेश्वरी गणपती ( मनाचा दूसरा गणपती ) बुधवार पेठ - पुणे बुधवार पेठेत अप्पा बळवंत चौकाजवळ ग्रामदेवी तांबडी जोगेश्वरी देवीमंदिर आहे. सध्या भर वस्तीत असलेला काही शतकांपूर्वी पुणे अगदीच छोटे गाव असताना हा भाग गावाबाहेर लांब होता. तेव्हा या भागातून आंबील ओढा वहात असे. त्याकाळी ओढ्याकाठी देवीची मूर्ती होती. देवीचे मंदिर पेशवेकालीन असावे. काही वर्षांपूर्वी शेंदराचे कवच निखळल्यावर देवीच्या मूळ मूर्तीचे दर्शन झाले. देवीची मूळ मूर्ती चतुर्भुज असून उभी आहे. योगेश्वरीचे म्हणजेच जोगेश्वरीचे उल्लेख पुराणातही सापडतात. महिषासूराच्या बारा सेनापतींपैकी देवीने ताम्रासुराचा वध केला म्हणून ताम्रवर्णी योगेश्वरी म्हणजेच 'तांबडी जोगेश्वरी' नाव पडले असे म्हटले जाते. देवी शेंदुरलिप्त असते म्हणूनही तांबडी जोगेश्वरी म्हटले जाते. श्रीमंत पेशवे येथे देवी दर्शनास येत असत. अशा या ग्रामदेवता तांबडी जोगेश्वरी देवीच्या गणेश मंडळास पुण्याच्या गणेशोत्सवात मानाचे दुसरे स्थान प्राप्त झाले आहे. शतकोत्तर रौप्य महोत्सव मंडळाने साजरे केले आहे. सुरुवातीला देवीच्या मंदिरातील विष्णू मंदिरासमोरील ज...

श्रीमंत भाऊसाहेब रंगारी गणपती बुधवार - पुणे भाऊसाहेब उर्फ भाऊ लक्ष्मण जावळे म्हणजेच भाऊसाहेब रंगारी हे सार्वजनिक गणेशोत्सवातील एक महत्त्वाचे नाव. ते पुण्यातील एक प्रसिद्ध व्यक्तिमत्त्व होते. भाऊसाहेब रंगारी राजवैद्य होते. त्यांचा वाडा बुधवार पेठेत तांबडी जोगेश्वरी मंदिर व शनिवारवाडा या दोन वास्तूंमध्ये आहे. त्यांचा दवाखाना देखील याच वाड्यात होता. त्यांचा परंपरागत व्यवसाय हा शालूंना रंग देण्याचा होता. त्यावरून "रंगारी" हे उपनाव पडलं होतं. शालूंवरून तेथील बोळास "शालूकर बोळ" म्हणून नाव होते. क्रांतीकारी चळवळीमध्ये भाऊसाहेब रंगारी यांचा सक्रीय सहभाग होता. सशस्त्र क्रांतीचे पुरस्कर्ते असलेल्या भाऊ रंगारींचे मार्गदर्शन अनेक क्रांतीकारकांना लाभले. कृष्णाजी काशिनाथ खासगीवाले उर्फ नानासाहेब खासगीवाले ग्वाल्हेरला गेले असता तिथे त्यांनी सार्वजनिक स्वरूपात थाटात गणेशोत्सव साजरा होताना पाहिला आणि त्यानंतर त्यांना पुण्यात असा उत्सव सुरू व्हावा असे वाटू लागले. त्यानंतर भाऊ रंगारी, खासगीवाले व घोटवडेकर यांनी प्रथम सार्वजनिक गणेशोत्सव चालू केला. १८९२ मध्ये स्थापलेला हा ह...