Skip to main content

श्री काळाराम मंदिर, सोमवार पेठ ( पुणे ) / Shree Kalaram Temple, Somwar Peth ( Pune )


श्री काळाराम मंदिर, सोमवार पेठ ( पुणे )

"सुमारे ३००-३५० वर्षे जुनं असलेल्या काळाराम मंदिरात काळ्या संगमरावर कोरलेली रामाची मूर्ती आहे. त्यामुळेच या मंदिराला असे नाव देण्यात आले आहे."

पुण्यातील सोमवार पेठेत सर्वांत प्राचीन श्री नागेश्वर मंदिर आहे. ह्याच मंदिराच्या पश्चिमेकडे नागेंद्रतीर्थ कुंड ( अर्थात पूर्वी होते, सध्या ते विलुप्त आहे ), उत्तरेकडे मारुती, पश्चिमेकडे पांडुरंग आणि विष्णू, पूर्वेकडे काळाराम अशी मंदिरे आहेत. नागेश्वर मंदिराभोवती असलेल्या या चार मंदिरांमुळे या जागेला पंचवटी असे म्हणत असत.


मुठा नदीला मिळणारी नागझरी, एके काळी पुण्यातील स्वच्छ पाण्याचा स्रोत होता. या नागझरीच्या काठी असलेला सध्याच्या सोमवार पेठेचा हाच भाग पंचवटी म्हणून ओळखला जाई. त्याच भागात जुनी बेलबाग आणि जुनी तुळशीबाग होती. संत नामदेवांच्या एका ओवीत -
"दक्षिण पुण्येश्वर देवो, नागेश्वर महादेवो।
मूळ पीठी नागेंद्री पहावो, त्रिवेणी रूपे वहातसे।"
असा जो उल्लेख आहे, तो याच परिसराला उद्देशून आहे.


जुनी बेलबागेतून बाहेर आल्यावर रस्त्याच्या समोरच्या बाजूला श्री नागेश्वर मंदिराशेजारी दगडी बांधकामाचे सुमारे ३००-३५० वर्ष जुने काळाराम मंदिराचे प्रवेशद्वार दिसते. या काळाराम मंदिराला जुनी तुळशीबाग म्हणत. मंदिराला लाकडी खांबांवर उभा असलेला भव्य सभामंडप आहे. त्याच्या दोन्ही बाजूला प्रशस्त ओवऱ्या आहेत. सभामंडपात काचेची हंड्या-झुंबरे लटकवलेली आहेत. सभामंडपात समोरच्या बाजूस मारुतीची काळ्या पाषाणाची उभी आकर्षक मूर्ती आहे. सभामंडपातून २/३ पायऱ्या उंचावर गाभारा आहे. गाभाऱ्यात उंचावर चांदीच्या नक्षीदार प्रभावळीमध्ये राम,लक्ष्मण आणि सीता यांच्या काळ्या पाषाणातल्या मूर्ती आहेत. सदर मंदिराचा पेशवाईत दत्ताराम मोतीचंद या धनिक व्यापाऱ्याने जीर्णोद्धार केला होता. त्याच घराण्यातील नानाभाई दत्ताराम यांनी इ.स. १८७० मध्ये येथील सभामंडप बांधला. सध्या या मंदिराची मालकी श्रॉफ घराण्याकडे आहे. पूजेची व्यवस्था प्रभुणे कुटुंबाकडे आहे.

संदर्भ: 
▪︎असे होते पुणे ( म. श्री. दीक्षित )
▪︎मुठेकाठचे पुणे ( श्री. प्र. के. घाणेकर )
▪︎पुणे शहरातील मंदिर ( डॉ. शां. ग. महाजन )
▪︎हरवलेले पुणे ( डॉ. अविनाश सोहनी )
▪︎सफर ऐतिहासिक पुण्याची ( संभाजी भोसले )

माहिती स्त्रोत:
▪︎आठवणी इतिहासाच्या ( फेसबुक पेज )

जय श्रीराम 🧡

Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

पुण्यातील काही प्रसिद्ध देखावे - पुणे गणेशोत्सव 2024

पुणे गणेशोत्सव 2024 पुण्यातील काही प्रसिद्ध देखावे ✨✨✨ List Format : Mandal Name - देखावे 1. Kasba Ganapati Mandal - Siddhatek Astavinayak Ganapati  2. Shreemant Dagluseth Halawai Ganpati Mandal - Jatoli Shiv Mandir, Himachal Pradesh  3. Shrimant Bhausaheb Rangari Ganapati Mandal - Varad Vighneshwar Wada, Ozar 4. Tulshibaug Ganapati - Jagannath Puri Mandir, Odisha  5. Shree Gajanan Mitra Mandal, Tulshibaug - Shree Mahakaleshwar Mandir, Ujjain  6. Hutatma Babu Genu Mandal - Meenakshi Mandir, Madurai 7. Sharda Ganapati Mandal Trust - Kalpanik Shiv Mandir 8. Chhatrapati Rajaram Mitra Mandal - Durgiana Mandir, Amritsar Punjab 9. Shanipar Mandal Trust - Vrindavan Nagari 10. Panchamukhi Hanuman Tarun Mandal, Shukrawar Peth - Pashupatinath Mandir, Nepal 11. Nav Jawan Mitra Mandal, Sadashiv Peth - Shiv Parvati Vivah Celebrations 12. Trishund Ganapati Mandir Mandal - Kashi Vishwanath Mandir, Varanasi 13. Navnath (Achanak) Tarun Mandal Trust - 12 Jyotirlinga Darsha...
Post a Comment
Read more

The Inspirational Journey of Abhijeet Vishwakarma & Raahi Outdoors

The Inspirational Journey of Abhijeet Vishwakarma & Raahi Outdoors 🔥 In a small town called Shrirampur, a young dreamer named Abhijeet Vishwakarma was quietly planting the seeds of a vision that would one day grow into something extraordinary. Like many, Abhijeet moved to Pune in search of opportunity. He began his career as a Manager in a hair salon. After a few months, he joined as a QA Engineer. But deep within, his soul belonged to the mountains, trails, and untouched paths of nature. Travel and trekking weren’t just hobbies -- they were a part of who he was. As life moved forward, he married his partner in life and vision, lovingly known as Mrs. Vahini Saheb, who would later become his strongest pillar of support. But even with a job, family responsibilities, and a child, Abhijeet dared to dream big -- he envisioned building a travel company that wouldn’t just arrange trips, but create life-changing outdoor experiences. That vision gave birth to Raahi Trekkers, a ...
5 comments
Read more

सरदार शितोळे वाडा ( कसबा पेठ, पुणे ) / Sardar Shitole Wada ( Kasba Peth, Pune )

सरदार शितोळे वाडा ( कसबा पेठ, पुणे ) या ऐतिहासिक वास्तूचे मूळ मालका राजा राजेंद्र शितोळराजा या सिसोदिया राजघराण्यातील वंशज आहेत. हे घराणे सुमारे बाराशे वर्षापूर्वी उत्तरेकडून येऊन स्थानिक झालेत, अनेक शतके त्यांची देशमुखीचे अखंडित हक्क होते. पुणे परिसरातील पाषाण, लवळे, हडपसर, वानवडी, मांजरी, मोशी यासारख्या सुमारे साडेतीनशे गावांचे ते इनामदार होते. आज २१ व्या शतकात देखील त्या-त्या गावातून जमिनींचे मालक म्हणून शितोळे देशमुखांच्या नोंदी आळतात. पुण्याचा शनिवारवाड्या खालचं भूखंड , ही सरदार शितोळे देशमुखांची शेतजमीन होती. शनिवारवाडा बांधण्यासाठी पेशव्यांना हा भूखंड शितोळे सरकारांनी दिला होता, त्याच्या मोबदल्यात पेशव्यांकडून त्यांना बाणेर व जवळार्जुन येथील जामिनी देण्यात आल्या. पुढे सरदार शितोळे यांच्या जहागिरी मध्यप्रदेशातील होशंगाबाद, शहाजाबाद, खंडवा, सोनपत, पानिपत, नरवर , उज्जैन, गवाल्हेर इत्यादी जिल्ह्यात आणि महाराष्ट्रातील सातारा, पुणे, अहमदनगर, नाशिक या जिल्हयाबरोबरच खानदेशापर्यंत विस्तारल्या होत्या. या घराण्यातील व्यक्तीला या वास्तूत नरसिंहाचा दृष्टांत झाला होता. अर्थात नरस...
Post a Comment
Read more